Đầu thế kỷ XIV, phật hoàng Trần Nhân Tông và Tổ Pháp Loa đã mở mang xây dựng nhiều chùa chiền ở miền tây Yên Tử: Sơn Tháp, Mã Yên ( Cẩm Lý), Bát Nhã (Huyền Sơn), Hổ Bấc (Nghĩa Phương), Đám Trì (Lục Sơn), Khám Lạng (Khám Lạng), Nhạn Tháp (Tiên Nha) thuộc huyện Lục Nam ngày nay.
Phật phái Trúc Lâm hưng thịnh được gần 50 năm thì suy vi, thậm chí trước khi Thiền sư Huyền Quang viên tịch đã không còn giữ được ngôi vị Quốc đạo do có sự ảnh hưởng của tầng lớp trí thức Nho giáo triều đình. Sự kiện đức vua Trần Anh Tông chưa thực sự tin tưởng tâm thiền của Huyền Quang nên đã phái nàng Điểm Bích thử lòng Huyền Quang đã báo hiệu sự mất vị thế của đạo Phật thuở đó.
Sự ra đời của ngôi chùa/ am ở hang Canh Tràm (xã Tân Liễu) mà Truyền Thuyết cho rằng đó là nơi nàng Điểm Bích khởi dựng thờ Phật để chuộc lại “lỗi oan thiền sư” …từ những năm giữa thế kỷ 14. Chùa mới dựng lên khang trang, tố hảo đã quy tụ được nhiều danh tăng, Hoà thượng của Thiền phái phái Trúc Lâm về cư trụ … Sự kiện này đã khắc ghi một dấu mốc quan trọng về sự hưng thịnh chợt lóe lên như một đốm sáng trước khi tiếp tục suy vong của Thiền phái Trúc Lâm cũng như Phật giáo Đại Việt từ những năm đầu thế kỷ 15 bởi sự ảnh hưởng mạnh mẽ của tư tưởng Nho giáo lấn át rồi giành ngôi vị độc tôn…
Thế kỷ 17 đến thế kỷ 20, Phật giáo Trúc Lâm nhiều lần phục hưng phát triển, đặc biệt đầu thế kỷ 20, Hoà thượng trụ trì chùa Vĩnh Nghiêm là Thích Thanh Hanh được tôn bậc Thiền gia pháp chủ, có công đầu trong việc chấn hưng Phật pháp ở xứ Bắc Kỳ. Đầu thế kỷ 21, chùa Vĩnh Nghiêm vẫn giữ vai trò chốn tổ. từ Vĩnh Nghiêm, di sản văn hóa Phật giáo Trúc Lâm luôn tỏ rạng, lan toả không chỉ trong nước mà vươn tới toàn cầu. Từ di sản Phật Giáo Trúc Lâm, một quần thể các điểm du lịch văn hóa sinh thái đã hình thành và phát triển ở khu vực sườn Tây Yên Tử.
Phật hoàng là người mở mang chốn tổ Vĩnh Nghiêm. Người là đại diện cho lòng từ bi bác ái … Tên tuổi của vị vua anh minh Trần Nhân Tông đã được đặt tên cho một viện nghiên cứu đặt tại thành phố Boston, Hoa Kỳ. Viện được thành lập do một nhóm nhà nghiên cứu tại trường Đại Học Harvard, một trong những cái nôi của trí tuệ nước Mỹ và do Giáo sư Thomas Patterson làm chủ tịch. Viện này đã tổ chức Giải thưởng quốc tế mang tên Trần Nhân Tông về Hoà giải và Yêu thương hằng năm.
Bình luận